Τετάρτη 28 Ιουλίου 2010

Κατάδυση και Επιστήμη

Κατάδυση και Επιστήμη

Κείμενο, Φωτογραφία Μιχάλης Βενιός

Είναι ένα ηλιόλουστο Κυριακάτικο πρωϊνό και δεν φυσάει καθόλου. Η πανέμορφη γαλάζια θάλασσα είναι «λάδι». Στην παραλία, ένα μεγάλο φουσκωτό, είναι φορτωμένο με τον καλοσυντηρημένο καταδυτικό εξοπλισμό της παρέας. Όλα είναι ιδανικά για μία ευχάριστη καταδυτική εκδρομή. Οι περισσότεροι, βλέπουν στην πιο πάνω περιγραφή, μια συνηθισμένη εικόνα η οποία δεν έχει τίποτα το εξαιρετικό, γιατί είναι κάτι που συμβαίνει σε πολλούς δύτες, σε όλο τον πλανήτη κάθε Κυριακή με καλό καιρό. Ωστόσο εκείνη την στιγμή που όλα είναι ιδανικά για μία κατάδυση, αμέτρητες απλές αλλά και εξαιρετικά περίπλοκες διαδικασίες βρίσκονται σε εξέλιξη και διαμορφώνουν τα πάντα γύρω μας. Άπειρες διαδικασίες, που ενώ γνωρίζουμε ότι συμβαίνουν, δεν τις αντιλαμβανόμαστε αλλά και όταν τις αντιλαμβανόμαστε δεν τους δίνουμε καθόλου σημασία. Έτσι είναι! Ο κάθε άνθρωπος, ο κάθε ένας από εμάς, ζει μέσα στην καθημερινότητα και απορροφάται από αυτήν, ανεξάρτητα από την δραστηριότητα στην οποία μετέχει. Από την ημέρα που εμφανίστηκε ο άνθρωπος στον πλανήτη, με φόβο και δέος ασχολήθηκε με την παρατήρηση των διαφόρων φαινομένων που επηρέαζαν με κάθε τρόπο την ζωή του. Μετά από αιώνες άρχισε να αντιλαμβάνεται, να γνωρίζει, να ερμηνεύει και να εκμεταλλεύεται προς όφελος του αυτά τα φαινόμενα. Στην συνέχεια και πάρα πολλούς αιώνες αργότερα, εκτός από τον ορατό κόσμο (μακρόκοσμο), ο άνθρωπος ασχολήθηκε και με τον αόρατο κόσμο (μικρόκοσμο). Έναν κόσμο, του οποίου ενώ έβλεπε τα αποτελέσματα δεν μπορούσε να αντιληφθεί τα αίτια αυτών των αποτελεσμάτων. Μέσα στους αιώνες, έγιναν μικρές και μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις, από πολλούς ανθρώπους που το όνομα τους θα μείνει για πάντα ζωντανό στην ιστορία. Τα ονόματα μερικών διάσημων εφευρετών και επιστημόνων, μάθαμε στα μαθητικά μας θρανία. Τα ονόματα αυτά αυξήθηκαν βέβαια, στις μετέπειτα σπουδές μας. Όταν ασχοληθήκαμε με την κατάδυση, μερικά από αυτά τα ονόματα τα συναντήσαμε ξανά στα μαθήματα που κάναμε στα καταδυτικά σχολεία. Αλήθεια, ποιός δύτης σήμερα δεν ξέρει τον Νόμο του Boyle, του Charles, του Henry, του Dalton. Ποιός δεν ξέρει βασικές έννοιες της Φυσικής και της Χημείας, δεν γνωρίζει τις μορφές της Ύλης. Ποιός δεν ξέρει, το Άζωτο, το Οξυγόνο, το Διοξείδιο του Άνθρακα. Γνωρίζουμε αρκετούς επιστήμονες. Ξέρουμε τους Νόμους και τις Αρχές που φέρουν το όνομά τους. Γνωρίζουμε πώς και γιατί μας επηρεάζουν αυτά που ανακάλυψαν. Αλλά ποιοί ήταν αλήθεια αυτοί οι επιστήμονες; Τι ήταν πραγματικά; Τι πέρασαν και πώς έφτασαν στα αποτελέσματα που έγιναν αιτία να τους γνωρίζουμε σήμερα; Υπάρχει κάτι που γνωρίζουμε αλλά δεν ξέρουμε ποιός το ανακάλυψε; Το άρθρο, ασχολείται περιληπτικά με μερικούς επιστήμονες των οποίων οι εργασίες έχουν σχέση και με την κατάδυση.


Ο Daniel Gabriel Fahrenheit (1686-1736), γεννήθηκε το 1686 στο Ντάνσιγκ της Πολωνίας και το 1736 σε ηλικία 50 ετών πέθανε στην Ολλανδία, όπου έζησε και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Το 1701 όταν και οι δύο γονείς του Φαρενάϊτ πέθαναν, ο κηδεμόνας του τον έστειλε στο Άμστερνταμ να σπουδάσει διοίκηση επιχειρήσεων. Εκεί έδειξε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα επιστημονικά όργανα. Έτσι αφιέρωσε τον χρόνο του στη δημιουργία μετεωρολογικών οργάνων ακρίβειας. Το 1714 εφηύρε το θερμόμετρο υδραργύρου, και αργότερα ανακάλυψε την επίδραση της πίεσης στο σημείο βρασμού των υγρών. Ο Φαρενάϊτ επεδίωξε να δημιουργήσει μια πρακτική κλίμακα θερμοκρασίας στην οποία το 0 θα αντιστοιχούσε στην πιο χαμηλή θερμοκρασία που επικρατούσε συνήθως στη Δυτική Ευρώπη και το 100 θα αντιστοιχούσε στην πιο μεγάλη. Ο Φαρενάϊτ ξεκίνησε αρχικά με μια κλίμακα θερμοκρασίας στην οποία το 0 αντιπροσώπευε τη θερμοκρασία ενός μίγματος άλατος και πάγου, κάτι που έμοιαζε με παγωμένο θαλασσινό νερό. Το 30 αντιπροσώπευσε το σημείο ψύξης του πόσιμου νερού και το 90 αντιπροσώπευε την μέση θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος. Ο Φαρενάϊτ αργότερα ρύθμισε την κλίμακα θερμοκρασίας του έτσι ώστε το 32 αντιπροσώπευε το σημείο ψύξης του νερού και το 212 το σημείο βρασμού. Η κλίμακα θερμοκρασίας Φαρενάϊτ ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο Anders Celsius (1701-1744), γεννήθηκε το 1701 στην Ουψάλα της Σουηδίας και το 1744, μόλις 42 ετών, πέθανε από φυματίωση. Η οικογένεια του είχε πολλούς επιστήμονες. Οι παππούδες του, ήταν και οι δύο καθηγητές στην Ουψάλα: Ο Μάγκνοuς Κέλσιος ο μαθηματικός και ο Αντρέ Σπόλε ο αστρονόμος. Ο πατέρας του, Νίλς Κέλσιος, ήταν επίσης καθηγητής της αστρονομίας. Ο Αντρέ Κέλσιος είχε μεγάλο ταλέντο στα μαθηματικά, και το 1730 σε νεαρή ηλικία, διορίστηκε καθηγητής της αστρονομίας. Το 1736, συμμετείχε στην αποστολή Λαπλάντ, την οποία οργάνωσε ο Γάλλος αστρονόμος Πιέρ ντε Μοπερτουί, στο βορειότερο τμήμα της Σουηδίας, Σκοπός της αποστολής, ήταν να διαπιστώσουν αν η θεωρεία του Άγγλου Φυσικού Νιούτον, που έλεγε ότι η Γή έχει σχήμα ελλειψοειδές και είναι πεπλατυσμένη στους πόλους, ήταν σωστή. Για της μετέπειτα αστρονομικές του παρατηρήσεις, ο Κέλσιος κατασκεύασε το περίφημο θερμόμετρο, το οποίο στην κλίμακα θερμοκρασίας, το 0 αντιπροσώπευε το σημείο βρασμού του νερού και το 100 την θερμοκρασία ψύξης. Μετά τον θάνατό του το 1744, τα σημεία αυτά αντεστράφησαν ώστε το μηδέν να είναι το σημείο ψύξης, το εκατό το σημείο βρασμού και η κλίμακα ονομάστηκε εκατοντάβαθμη. Το 1948 και στο Ένατο Συνέδριο για τα Μέτρα και Σταθμά η εκατοντάβαθμη κλίμακα άλλαξε όνομα και έγινε η κλίμακα των βαθμών Κελσίου με το σύμβολο το 0 C προς τιμήν του Αντρέ Κέλσιου


Ο William Thomson Kelvin (1824-1907), γεννήθηκε το 1824 στο Μπέλφαστ της Ιρλανδίας και πέθανε το 1907 στο Νέδερχαλλ της Σκωτίας. Το 1848, πρότεινε μια θερμοδυναμική κλίμακα θερμοκρασίας που όριζε το 0 ως θερμοδυναμικό απόλυτο μηδέν και χρησιμοποίησε την εκατοντάβαθμη κλίμακα ως μονάδα μέτρησης. Αυτή η απόλυτη κλίμακα ονομάστηκε αργότερα ως θερμοδυναμική κλίμακα θερμοκρασίας Kelvin με σύμβολο το °K. Το 1866 ο Τόμσον χρίστηκε Ιππότης, και το 1892 έγινε Βαρόνος του Λάργκς όπου και του δόθηκε το όνομα Κέλβιν. Η τιμητική αυτή διάκριση έγινε για την προσφορά του στην Μηχανολογία και την Φυσική.

Ο William John Macquorn Rankine (1820-1872), γεννήθηκε το 1820 στο Εδιμβούργο της Σκωτίας και πέθανε στην Γλασκόβη το 1872. Ήταν Μηχανολόγος και Πολιτικός Μηχανικός. Το 1859, πρότεινε μια άλλη θερμοδυναμική κλίμακα θερμοκρασίας και όρισε το 0 στο θερμοδυναμικό απόλυτο μηδέν, αλλά χρησιμοποίησε την κλίμακα του Φαρενάϊτ ως μονάδα μέτρησης. Αυτή η απόλυτη κλίμακα, αργότερα ονομάστηκε, θερμοδυναμική κλίμακα θερμοκρασίας Ρανκάϊν, με ενδεικτικό σύμβολο το °R.

Ο Robert Boyle (1627-1691), γεννήθηκε στο Λίσμορ της Ιρλανδίας και πέθανε στο Λονδίνο της Αγγλίας το 1691. Ο πατέρας του ήταν εξαιρετικά πλούσιος και το 1635, ο Μπόϋλ σε ηλικία 8 ετών μαζί με έναν από τους αδελφούς του, πήγε στο περίφημο κολέγιο Ήττον στην Αγγλία. Εκείνη την εποχή το Ήττον ήταν της μόδας και οι σημαντικοί άνθρωποι έστειλαν τους γιους τους εκεί. Τα δύο αδέλφια ήταν υπό την προστασία του διευθυντή. Όταν όμως αυτός βγήκε σε σύνταξη απεδείχθη ότι ο Μπόϋλ δεν τα πήγαινε καλά. Το 1638 πατέρας του τον πήρε από το σχολείο και του έφερε δάσκαλο στο σπίτι. Όταν έγινε 12 ο πατέρας του τον έστειλε στην Ιταλία. Εκεί έδειξε ενδιαφέρον για τα μαθηματικά και το 1641 άρχισε να μελετά τις εργασίες του Γαλιλαίου. Επέστρεψε στην Αγγλία όπου λίγο αργότερα ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος. Το 1652 επέστρεψε στην Ιρλανδία και ασχολήθηκε με την Φυσική και την Χημεία. Το 1653 πήγε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης όπου και δημιούργησε την θεωρεία που έγινε Νόμος του Μπόϋλ. Την ίδια περίοδο την ίδια θεωρία ανέπτυξε και ο Μάριοτ. Ο Μπόϋλ ήταν ο πρώτος που εδραίωσε τα μαθηματικά σαν εργαλείο της Χημείας.

Ο Jacques Alexandre Cesar Charles (1746 - 1823), γεννήθηκε το 1746 στο Μπογενσί της Γαλλίας και πέθανε το 1823. Όταν ήταν νέος και πήγε στο Παρίσι, εκτός από λίγα βασικά μαθηματικά δεν είχε καμία σχέση με την επιστημονική εκπαίδευση. Το 1779 στο Παρίσι, πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών που μόλις είχαν δημιουργηθεί, ήταν ο Βενιαμίν Φραγκλίνος. Ο Τσάρλς έμαθε για τα πειράματα του και ενδιαφέρθηκε για την Πειραματική Φυσική. Προόδευσε τόσο πολύ που έγινε καθηγητής Πειραματικής Φυσικής στο Ίδρυμα Τεχνών και Επαγγελμάτων και το 1795 έγινε μέλος της Ακαδημίας Επιστημών. Το 1787 συνέλαβε την θεωρεία της διαστολής των αερίων, τον Νόμο του Τσάρλς. Ωστόσο δεν μπήκε στην διαδικασία να εκδώσει την θεωρεία του και δεκαπέντε χρόνια αργότερα, το 1802 την εξέδωσε ο Γκαίη Λουσάκ. Ο Τσάρλς είναι ο πρώτος που χρησιμοποίησε υδρογόνο σε αερόστατο.

Ο Joseph Louis Gay-Lussac (1778-1850), γεννήθηκε το 1778 στο Λιμόζ της Γαλλίας και πέθανε το 1850. Όταν ήταν στα δεκατέσσερα, ο πατέρας του συνελήφθη από τους επαναστάτες και ο Λουσάκ έφυγε για το Παρίσι. Εσώκλειστος σε τεχνολογικό σχολείο ασχολήθηκε με την Φυσική και την Χημεία. Κοντά στα είκοσι τέσσερα έκανε την πρώτη του μεγάλη μελέτη. Το 1801 και το 1802 με την βοήθεια δύο συμφοιτητών, τους Λαπλάς και Μπερτολέ, βελτίωσε την θεωρεία του Τσάρλς σχετικά με την συμπεριφορά των αερίων. Γνώριζε ότι ο Τσάρλς έλεγε ότι η αύξηση του όγκου των αερίων και η αύξηση της θερμοκρασίας είναι ποσά ευθέως ανάλογα. Ωστόσο ο Λουσάκ βρήκε επί πλέον και τον ακριβή συντελεστή αύξησης της διαστολής. Αυτές τις ακριβείς μετρήσεις του Γκάη Λουσάκ, χρησιμοποίησε ο Κέλβιν για να αναπτύξει την κλίμακα του απόλυτου μηδέν.

Ο John Dalton (1766-1844), γεννήθηκε στο Ήστφιλντ της Αγγλίας και πέθανε το 1844 στο Μάντσεστερ.. Στα δώδεκα του χρόνια, ανέλαβε την διεύθυνση ενός σχολείου στο Κούμπερλαντ, και δύο χρόνια αργότερα μαζί με τον αδελφό του, άρχισε να διδάσκει σε ένα σχολείο στο Κένταλ. Εκεί, παρέμεινε για δώδεκα χρόνια όπου σαν καθηγητής πλέον, δίδασκε μαθηματικά και φιλοσοφία στο New College στο Μάντσεστερ. Το 1787 άρχισε την επιστημονική του εργασία, που ήταν οι μετεωρολογικές παρατηρήσεις. Στο τέλος της ζωής του, το ημερολόγιο του, περιείχε 200.000 χειρόγραφες καταχωρήσεις. Στην αρχή του επόμενου αιώνα ασχολήθηκε με την Χημεία και έκανε πολλά πειράματα. Τα πειράματα του είχαν σαν αποτέλεσμα την θεωρεία του για τα μίγματα αερίων, όπου εκεί δηλώνει ότι η συνολική πίεση ενός μίγματος αερίων, ισούται με το άθροισμα των πιέσεων των αερίων του μίγματος, με κάθε αέριο να ενεργεί ξεχωριστά. Επίσης είχε αναπτύξει και την θεωρεία της διαστολής των αερίων όταν αυξάνεται η θερμοκρασία. Πολλοί λένε ότι αυτός την ανέπτυξε πρώτος και όχι ο Τσάρλς. Επίσης έκανε πειράματα με τα οποία απέδειξε την διαλυτότητα και τον ρυθμό διάλυσης των αερίων στο νερό. Τέλος, σε μία διατριβή του ανέπτυξε την ατομική θεωρία. Στην εργασία αναφέρει ότι όλα τα στοιχεία, αποτελούνται από απειροελάχιστα σωματίδια που ονομάζονται τα άτομα, τα οποία είναι όλα ίδια και έχουν το ίδιο ατομικό βάρος. Το 1817 έγινε πρόεδρος της Φιλοσοφικής Εταιρείας, θέση που κράτησε ως τον θάνατό του.


Ο Pascal Blaise (1623-1662), γεννήθηκε στο Κλαιρμόντ της Γαλλίας το 1623 και πέθανε το 1662 στο Παρίσι σε ηλικία μόλις 39 ετών από καρκίνο. Ήταν το τρίτο παιδί του Ετιέν Πασκάλ και το μόνο αγόρι. Η μητέρα του πέθανε όταν ήταν τριών ετών και το 1632 η οικογένεια μετακόμισε στο Παρίσι. Ο πατέρας του είχε επαναστατικές ιδέες σχετικά με την μάθηση και αποφάσισε να εκπαιδεύσει ο ίδιος τον υιό του. Μέχρι τα 15, δεν θέλησε δε να τον αφήσει να ασχοληθεί με τα μαθηματικά, και αφαίρεσε από το σπίτι οτιδήποτε είχε σχέση με αυτά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ο Πασκάλ να ενδιαφερθεί με θέρμη για την γεωμετρία, και όταν ήταν δώδεκα ετών, κατάφερε να μελετάει κρυφά από τον πατέρα του. Ανακάλυψε μόνος του ότι το άθροισμα των γωνιών ενός τριγώνου είναι δύο ορθές γωνίες. Αυτό ανάγκασε τον πατέρα του να υποχωρήσει και να του κάνει δώρο ένα αντίγραφο του Ευκλείδη. Το 1639, στα δεκαέξι παρέδωσε μία εργασία που σε ένα μόνο φύλλο χαρτί, είχε γράψει διάφορες θεωρίες για την προοπτική γεωμετρία και το μυστικό εξάγωνο για το οποίο έγινε γνωστός. Ο Πασκάλ το 1645, εφηύρε τον πρώτο μηχανικό μαθηματικό υπολογιστή που έγινε η βάση, για να γίνουν μετέπειτα οι μηχανικοί υπολογιστές της δεκαετίας του 1940. Το 1646 άρχισε πειράματα με την ατμοσφαιρική πίεση. Το 1648 παρατήρησε ότι η πίεση ελαττώνεται ανάλογα με το ύψος και δήλωσε ότι πέρα από την ατμόσφαιρα επικρατεί απόλυτο κενό. Το 1653 έγραψε την διατριβή του σχετικά με την ισορροπία των υγρών στην οποία έχει και τον Νόμο του Πασκάλ για την πίεση.

Ο Edme Marriott (1620-1684), γεννήθηκε στην Ντιζόν της Γαλλίας και πέθανε στο Παρίσι το 1684. Ήταν υιός του Σιμών και της Κατρίν Μάριοτ. Τελείωσε το σχολείο και δεν πήγε ποτέ στο πανεπιστήμιο. Το 1634 έγινε παπάς ασχολήθηκε με την Βοτανική την Μετεωρολογία και την Μηχανολογία και έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τα Μαθηματικά και την Υδροστατική. Το 1666 η Ακαδημία Επιστημών ενδιαφέρθηκε για τις θεωρίες του στην Βοτανολογία. Ο Μάριοτ έγινε μέλος της Ακαδημίας έως το 1684 που πέθανε. Ο ίδιος ανέπτυξε την θεωρία του για τα αέρια και την πίεση όπως ακριβώς και ο Μπόϋλ. Ο Νόμος του εξεδόθη το 1679.